تک فال سرگرمی و تفریحی ، علمی ، آموزشی ، خبری
نام علمی: AGAVE AMERICANA
خانواده: AGAVACEAE – خنجریان
گیاه خنجری را در مناطق حاره می‌توان اغلب در پارک‌ها و باغ‌ها دید ولی درنیمکره شمالی آنر ا تنها در تابستان می‌شود در خارج از اطاق نگهداری کرد.
گیاه خنجری پس از مدت بسیار طولانی گل می‌دهد و به خاطر این مطلب به آن گیاه century plant گفته می‌شود
به هنگام ظهور گل، ساقه گیاه تا حد قابل توجهی بلند می‌شود.
آگاو (Agave) از کلمه یونانی Agavos به معنی تحسین آمیز مشتق شده است و علت انتخاب این نام برای این گونه شاید این باشد که گیاه بزرگ و تحسین برانگیزی است و وقتی به گل می‌نشیند واقعاٌ زیبا و دیدنی می‌شود، بطور کلی باغبان‌ها در ایران به این گیاه آگاو می‌نامند.
برخی مناطق دنیا به علت شباهت ظاهری آن به Aloe (گیاه مولد صبر زرد از تیره لاله) به غلط Aloes می‌گویند. گیاهان جنس آگاو از خانواده نرگس یا Amaryllidaceae می‌باشد (در برخی منابع از خانوادهAgavaceae ذکر شده است) و دارای ۳۰۰ گونه دائمی است
گیاهی است دائمی، معمولا بدون ساقه برگهای آن ریشه‌ای است یعنی بطور گروهی مستقیما از ریشه خارج می‌شوند.
برگ‌ها پهن دراز به طول تا ۲ متر، ضخیم، گوشتی، زیر برگ‌ها محدب و برآمده و روی برگ‌ها مقعر، به رنگ سبز خاکستری است. کناره برگ‌ها دارای تیغهای تیز خیلی محکم و خمیده به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه می‌باشد، گل‌ها ی آن به رنگ زرد مایل به سبز متعدد در اطراف محور شاخه گل دهنده که از وسط برگ‌ها بیرون می‌آید قرار دارند. طول محور گل‌ها در بعضی گونه‌ها ۸- ۹ متر می‌رسد
ظریف‌ترین نوع گیاه خنجری a. marginata است که برگهای سبز ضخیم با حاشیه زرد رنگ دارد و اگر در محیط مناسبی قرار بگیرد رشد و نمو کرده و به ارتفاع بیش از یک متر می‌رسد.
آگاو‌ها در ۶- ۸ سالگی (در برخی گونه‌ها ظهور گل را ۴۰-۳۰ سالگی و حتی تا پس از یک قرن ذکر نموده‌اند) دارای ساقه گلدار و منتهی به تعداد فراوانی گل در قسمت انتهایی ساقه مولد گل می‌گردند
گیاه دائمی همیشه سبز تا ۷. ۵ متر رشد می‌کند. این گیاه به سرما حساس نمی‌باشد. گل‌ها دو جنسی و گرده افشانی به وسیله پروانه‌ها صورت می‌گیرد. آگاو درخاکهای شنی، لومی ورسی با زهکش خوب رشد می‌کند. این گیاه در خاکهای اسیدی، قلیایی وخنثی رشد می‌کند.
در سایه نمی‌تواند رشد کند. به رطوبت خاک نیاز دارد و مقاوم به خشکی است.
از اواسط بهار می‌توان گیاه خنجری را در خارج از اتاق و در مقابل نور آفتاب قرار داد ولی آب دادن و تغذیه گیاه نباید مورد غفلت قرار بگیرد.
اواسط پاییز باید گیاه خنجری را به داخل آورده و در محیطی خنک (که از یخ زدگی محافظت شود) قرار داده و به میزان کم به ان آب داد.
آگاونیاز به خاک با زهکش خوب ومحیط آفتابی دارد. دمای ۳ درجه زیر صفر را تحمل می‌کند
به نور شدیدی احتیاج دارد. باید در ۴ تا ۶ درجه سانتی گراد نگه داری شود.
بهتر است آبیاری خوبی داشته باشد ولی باید مراقب پوسیدگی ریشه بود در زمستان با مقدار کمی آب آبیاری شود.
به خاک قلیایی نیاز دارد مخلوطی مساوی از خاک باغچه و ماسه‌های درشت و تورب خاک مطلوبی برای رشد آگاو فراهم می‌اورد.
کود مورد نیاز این گیاه را می‌توان به میزان ۳ گرم در لیتر هر دو هفته یکبار از فروردین تا مهر ماه مورد مصرف قرار داد.
آگاو‌ها اصولا از گیاهان لیفی و نساجی محسوب می‌شوند. از برگ آگاو پس از اینکه فیبر Sisal* از آن گرفته شد ماده هکوژنین بدست می‌آورند. این ماده در داروسازی برای ساختن کورتیزون و هورمونهای جنسی بکار می‌رود.
هکوژنین منبع غنی از ماده استروئید‌ها می‌باشد. برگهای سیزال سبز نیز دارای مواد قندی است که از آن استخراج می‌شود.
بطورمتوسط ازهر ۵۰۰ برگ ۱۴۰ کیلوگرم الیاف فیبر خشک شده و از ۲۸۰۰-۲۷۰۰ کیلوگرم پولپ (قسمت گوشتدار برگ) در حدود ۱۵۰ کیلوگرم قند بدست می‌آورند. برداشت برگ‌ها معمولا در تابستان انجام می‌گیرد.
برگهای آگاو دراز، سفت و قوی است. ابتدا الیاف آگاو با وسیله مخصوص الیاف گیری خارج می‌شود. الیاف گرفته شده، شسته شده و برای اینکه تمام مواد خارجی گیاهی از الیاف گرفته شود، کوبیده و شانه می‌شود و پس از آن مجددا چندین بار در آب شسته می‌شود و برای سفید شدن، آن را در آفتاب پهن می‌کنند.
له شده برگ آگاو به صورت ضماد برروی زخمهای دیر علاج اثر داده می‌شود و از آن نتایج مفید در التیام زخم و جراحات بدست می‌آورند
ریشه آگاو معرق است وجوشانده آن به مصارف درمانی مذکور می‌رسد. در دامپزشکی از آن جهت درمان ضرب دیده گی اعضای اسب و قاطر استفاده می‌شود.
ساقه آگاو دارای شیرینی است که پس از گرفتن شیره، آن را تبخیر و تلغیظ نموده و به شکل شربت شیرین غلیظی به نام عسل ماگی در بازار عرضه می‌نمایند
در چین از گیاه آگاو آمریکائی برای تهیه حشره کش استفاده می‌شود. درهند از ریشه آگاو آمریکائی به عنوان مدر، معرق و ضدعفونی کننده استفاده می‌شود
شیره برگهای آن ملین و مدر و قاعده آور است ودر مواردکمبود ویتامین Cداروی مفیدی است.
در هند و چین از شیره برگ‌ها بعنوان ملین و مدر استفاده می‌شود. در مورد گونه Agave angustifolia که گونه پرورشی است از شیره برگهای آن برای تسکین درد دندان و ناراحتی چشم استفاده می‌شود. با توجه به خواص و کاربرد فراوان آگاو در داروسازی و صنعت و همچنین سازگاری این گونه در بیشتر نقاط ایران توصیه می‌شود مطالعات و بررسیهای عمیقتری در خصوص سازگاری گونه‌های مختلف این گیاه در ایران و استان گلستان انجام شود تا استفاده بهینه از این گیاه کم توقع انجام شود.
مغزگیاه آگاو سرشار ازساکارین است و وقتی پوست آن کنده شود آنرا می‌توان خورد، شیرین و مغذی اما نسبتا فیبری است. بذر را در آرد ترکیب کرده و به عنوان غلیظ کننده در سوپ یا اینکه در ساخت نان بکار می‌برند. شیره‌ای که ازساقه گل دهنده می‌گیرند به عنوان شربت استفاده می‌کنند.
شیره گیاه آگاو را همانند ضماد بر روی جراحت‌ها می‌گذارند. شیره همچنین در درمان اسهال و اسهال خونی بکارمی رود. شیره ضد عفونی کننده، معرق، ادرارآور وضدیبوست است.
دم کرده برگهای ریزریزشده، مسهل وعصاره برگ برای درمان ضرب دیدگی بکار می‌رود. همچنین در درمان دیرهضمی، نفخ شکم، یبوست وزردی بکارمی رود. شیره ضدعفونی کننده وازرشد باکتری‌ها در معده و روده جلوگیری می‌کند. از برگ‌ها داروی استروئیدی می‌سازند. یک صمغ از ریشه و برگ می‌گیرند که در درمان دندان درد بکار می‌رود. ریشه معرق وادرارآورمی باشد. آن همچنین در درمان سفلیس بکار می‌رود.
از ساپونین گیاه صابون می‌سازند (در ریشه می‌باشد). وقتی ریشه و برگ را خرد می‌کنند و سپس با آب آنرا می‌جوشانند، ساپونین از آن استخراج می‌شود. گیاه خاصیت حشره کشی دارد. یک فیبر قوی از برگ‌ها می‌گیرند که از آن طناب، نخ و پارچه می‌سازند. ساقه‌های گل دهنده خشک شده همانند یک پوشش ضدآب بکار می‌رود.
تکثیر آگاو هم از طریق بذر و هم از طریق کاشت پاجوشهای نزدیک ریشه آن صورت می‌گیرد. ازدیاد از طریق بذر با کاشت در خاک با دمای ۲۰ درجه سانتیگراد و از طریق پاچوش، با جداکردن جوانه‌ها از پایه‌های مادری و کاشت آن‌ها صورت می‌گیرد.
در ایستگاه تحقیقات چالکی گرگان در کنار پایه مادری پاجوشهای بسیار زیادی تولید شده است که به راحتی می‌توان آن را از پایه مادری جدا وکشت نمود. آگاو مکان آفتابی و هوای گرم که دارای جریان کافی هوا باشد دوست دارد و در مناطقی که دارای زمستان یخبندان دارند باید در پناه گذارده شود.
بذررا بصورت سطحی در محیط آفتابی در ماه فروردین و درون گلخانه گرم بکارید. بذردردمای ۲۰ درجه درعرض ۱ تا ۳ ماه جوانه می‌زند. جوانه‌ها را در گلدانهای مجزا با خاک زهکشی شده بکارید تا به قدر کافی بزرگ شود.
از این گیاه تا موقعی که ارتفاعش به ۲۰ سانتی متربرسد مراقبت بکنید. گیاه را دراواخر بهار یا اوایل تابستان بعد از سرمای ناگهانی خارج می‌کنید.