آشپزخانه در میان فضاهای خانه بیشترین استفاده را پس از اتاق نشیمن دارد و عمدتاً توسط خانم خانه مورد استفاده قرار میگیرد.
آشپزخانه به عبارتی قلب خانه است، بنابراین لازم است علاوه بر رفع نیازهای فیزیکی و فضایی به لحاظ روانشناختی نیز محیطی مطبوع و دلنشین باشد.
از آنجا که این فضا به عنوان محل کار و فعالیت و نه استراحت، مطرح است. ضمن آرامش بخش بودن نباید یکنواخت باشد. با ایجاد تنوع مطلوب در رنگ، بافت و جنس اجزای آن به صورتی هدفمند میتوان به میزان قابل توجهی از خستگی چشم در آن کم کرد و آشپزخانه را به محیطی مشوق برای فعالیت تبدیل نمود. وجود ارتباط بین اجزا و وسایل موجود در آشپزخانه از نظر محل قرارگیری، رنگ، جنس و بافت و… است که به محیط آن وحدت میبخشد و مجموعه کاملی را برای ما به نمایش میگذارد.
در آشپزخانه بهتر است از یک یا دو رنگ هماهنگ و نزدیک به عنوان زمینه استفاده کرد و یک یا دو رنگ دیگر را که دارای تضاد بیشتری هستند برای ایجاد تنوع، مورد استفاده قرار داد. استفاده از رنگهای روشن و گرم به عنوان زمینه، فضای آشپزخانه را بزرگتر نشان میدهد.
رنگهای درخشان با تضاد بالا توجه را بیشتر به خود جلب میکنند و رنگهای سرد و عمیق جمع و جور به نظر میرسند. رنگهای تیره غم انگیز، و رنگهای روشن شادی بخش هستند. تنوع رنگی میتواند در فضا پراکنده باشد که به این ترتیب محیط را یکپارچه نشان میدهد.
در صورت تمرکز رنگی که برای تنوع انتخاب شده است آن نقطه یا محل، چشمگیر و با اهمیت میشود و بلافاصله توجه دیگران را به خود جلب میکند.
در آشپزخانه خانههای کوچک بهتر است امتداد رنگ سقف، بخشی از دیوارها مثلا تا بالای کابینتها را نیز فرا گیرد. به این ترتیب فضا بزرگتر به نظر میرسد.
خانم خانه پیوسته در آشپزخانه حرکت میکند و به این ترتیب ابعاد آشپزخانه و نحو استقرار و ارتباط مراکز کاری (مثلث کار: ظرفشویی، یخچال، اجاق گاز) نقش مهمی در مسافتی که شخص طی میکند دارد. تحقیقات نشان داده است که مساحت هفت متر مربع حداکثر سطح قابل قبولی است که فرد را کمتر خسته میکند. به این ترتیب فضایی با ۱۴ تا ۱۵ متر مربع بزرگترین فضایی است که شخص در آن بدون خستگی زیاد فعالیتهای مربوط به آشپزی را انجام میدهد.
بیشترین استفاده در آشپزخانه از مرکز طرفشویی است. بنابراین بهتر است از اتاق نشیمن یا غذاخوری به این فضا دید وجود نداشته باشد. در آشپزخانههای اوپن بزرگ یا متوسط بهتر است پیشخوان آشپزخانه مقابل ظرفشویی قرار نگیرد و آن بخش از آشپزخانه باز نباشد تا سایر قسمتها، مرتب در معرض دید قرار گیرد.
در صورتی که یک یا دو سمت آشپزخانه به اتاق نشیمن یا هال باز باشد، میتوان با استفاده از وسایل تزیینی روی بخشی از پیشخوان و ایجاد تضاد بین آن عناصر و زمینه آشپزخانه به ترتیبی پیشخوان آشپزخانه را چشمگیر نمود و توجه افراد را از داخل آشپزخانه به آن منعطف کرد.
با ایجاد نقطه یا سطح کانونی زیبا، فضای داخل کمتر به چشم میآید.
آشپزخانه شما با توجه به وسعت آن معمولاً به ۳ نوع روشنایی نیاز دارد.
۱- روشنایی عمومی برای فضا که از طریق لامپ سقفی تامین میشود.
۲- روشنایی در زیر کابینتهای فوقانی برای سطح کار مورد استفاده که معمولا از لامپهای مهتابی ضعیف یا لامپهای کوچک زرد استفاده میشود. این روشنایی به ویژه در آشپزخانههای بزرگ ضروری است.
۳- نور موضعی بر روی ظرفشویی یا پیشخوان آشپزخانه که از طریق لامپهای سقفی یا دیواری تامین میشود.
نکاتی برای بهترین استفاده از آشپزخانه
۱- در فکر ظرف زباله چند محفظه باشید.
در آینده مراحل اولیه تفکیک زباله باید در منزل انجام شود.
۲- از ۴ پایههایی در اندازههای مختلف میتوان برای زیر پایی یا قرار دادن برخی چیزها استفاده کرد. کابینتهای پایین معمولا ۶۰ سانتی متر عمق دارند و کابینتهای فوقانی ۴۰ تا ۴۵ سانتی متر. در آشپزخانههای کوچک بهتر است یک یا دو کابینت با عمق ۶ سانتی متر تا بالا امتداد یابد تا بیشترین استفاده از فضا به عمل آید. اگر انتخاب کابینتها برای این کار هدفمند صورت گیرد، در زیبایی فضا هم تاثیر مناسب میگذارد.
۳- کابینتهای فوقانی نیز دو ردیف دارند و به سقف میرسند. استفاده از شیشه در آنها باعث میشود ظروف، ادویه جات و… را آسانتر پیدا کنید. قاب پهن دور این شیشهها و تقسیم بندی آنها مسلط بر سایر شکلهای آشپزخانه است و باعث جلب توجه میشود.
۴- استفاده از چراغهای آویزان روی پیشخوان علاوه بر آنکه توجه را از داخل آشپزخانه به این سطح معطوف میکند از ارتفاع فضا نیز به طور حسی میکاهد. این امر با قرار دادن رنگهای زنده و متضاد در زمینه رنگ سفید آشپزخانه شدید میشود.
۵- بهتر است کانالهای کولر به رنگ دیوار رنگ آمیزی شوند تا کمترین تاثیر را بگذارند.
۶- استفاده از روشنترین رنگها برای آشپزخانه کوچک آن را بزرگتر مینمایاند.
۷- امتداد یافتن کابینتهای فوقانی بالای یخچال، گاز و… تعداد قفسه بیشتری در اختیار ما قرار میدهد.